Güney Asya ülkesi Sri Lanka, enflasyonun rekor seviyelere yükselmesi, gıda fiyatlarının fırlaması ve parasının neredeyse tükenmesi nedeniyle 2022'de iflas edebileceği korkusuyla derinleşen bir mali ve insani krizle karşı karşıya bulunuyor
Siri Lanka'da Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa liderliğindeki hükümetin karşılaştığı ekonomik çöküş, kısmen Covid-19 krizinin ani etkisinden ve turizm kaybından kaynaklanıyor.
FAZLA PARA BASMASI ENFLASYONU TETİKLEDİ
Ancak, yüksek hükümet harcamaları ve devlet gelirlerini azaltan vergi indirimleri, büyük borç geri ödemeleri ile birleşti. Döviz rezervleri son on yılın en düşük seviyelerine geriledi. Ardından Sri Lanka hükümetinin iç kredileri ve dış tahvilleri ödemek için para basması enflasyonu teşvik etti.
500 BİN KİŞİ YOKSULLUK SINIRININ ALTINDA
Dünya Bankası, pandeminin başlangıcından bu yana 21 milyon nüfuslu Sri Lanka’da 500 bin kişinin yoksulluk sınırının altına düştüğünü tahmin ediyor, bu da yoksullukla mücadelede beş yıllık ilerlemeye eşdeğer.
Sri Lanka'da enflasyon Kasım ayında yüzde 11,1'lik rekor bir seviyeye ulaştı ve yükselen fiyatlar, daha önce varlıklı olanların geçinmek için mücadele etmesine neden olurken, temel mallar artık birçokları için alınamaz hale geldi.
Rajapaksa, Sri Lanka'nın ekonomik bir acil durumda olduğunu ilan ettikten sonra, orduya pirinç ve şeker de dahil olmak üzere temel öğelerin belirlenen hükümet fiyatlarında satılmasını sağlama yetkisi verildi. Fakat, halkın sıkıntılarını hafifletmek için çok az şey yaptı.
"FATURALARI ÖDEYİP YİYECEK ALDIĞIMDA PARA KALMIYOR"
Başkent Colombo'da şoförlük yapan Anurudda Paranagama, artan yemek masraflarını karşılamak ve arabasının kredisini karşılamak için ikinci bir işe girdi ama bu yeterli olmadı. Paranagama, “Kredi ödemek benim için çok zor. Elektrik ve su faturalarını ödeyip, yiyecek aldığında para kalmıyor” dedi.
"1 KİLOGRAMLIK PAKETLER 10'A BÖLÜNÜP SATILIYOR"
Paranagama, köy bakkalının 1 kg'lık süt tozu paketlerini nasıl açtığını ve müşterilerinin paketin tamamını karşılayamadığı için 100 gramlık paketlere böldüğünü anlattı. Paranagama, "Sadece sütte burum yaşanmıyor. Eskiden haftada 1 kg fasulye alırken şimdi 100 gram fasulye alıyoruz" dedi.
200 BİNDEN FAZLA İNSAN İŞİNİ KAYBETTİ
Diğer taraftan, Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi'ne göre, genellikle GSYİH'nın yüzde 10'undan fazlasına katkıda bulunan turizmden elde edilen dış gelir, Sri Lanka ekonomisinin için önemli bir desteğe sahipti. Ancak, Covid-19 pandemisinin yarattığı kriz nedeniyle son iki yılda 200 binden fazla fazla insan seyahat ve turizm sektörlerinde geçim kaynaklarını kaybetti.
Durum o kadar kötüleşti ki, çoğu genç ve eğitimli dört Sri Lankalıdan biri ülkeyi terk etmek istediğinde söyleyince pasaport ofisinde uzun kuyruklar oluştu.
Sri Lanka’nın merkez bankasının eski başkan yardımcısı WA Wijewardena, sıradan insanların mücadelelerinin mali krizi şiddetlendireceği ve bunun da onlar için hayatı zorlaştıracağı konusunda uyardı.
ÇİN'E OLAN DEVASA BORCU BİTMEK BİLMİYOR
“Ekonomik kriz kurtarılamayacak kadar derinleştiğinde ciddi bir insani kriz yaşanacaktır” diyen Wijewardena, Sri Lanka için en acil sorunlardan biri, özellikle Çin'e olan devasa dış borç yükü olduğuna dikkat çekti:
“Sri Lanka’nın Çin'e 5 milyar dolardan fazla borcu var ve geçen yıl, taksitler halinde ödenmekte olan borcun ödenmesi için Pekin'den 1 milyar dolarlık ek kredi alındı.
7,3 MİLYAR DOLAR BORCU VAR
Önümüzdeki 12 ayda, hükümet ve özel sektörde, Sri Lanka'nın Ocak ayındaki 500 milyon dolarlık uluslararası devlet tahvili geri ödemesi de dahil olmak üzere tahmini 7,3 milyar dolarlık iç ve dış kredileri geri ödemesi gerekecek. Ancak Kasım ayı itibariyle mevcut döviz rezervleri sadece 1,6 milyar dolardı.”
İRAN'A ÇAYLA ÖDEME
Hükümet bakanı Ramesh Pathirana ise Sri Lanka’nın İran'a olan geçmiş petrol borçlarını, çayla ödeyerek kapatmayı umduklarını söyledi. Pathirana, “İran’a her ay 5 milyon dolarlık çay gönderiyoruz” dedi.
ÜLKE TAMAMEN İFLAS EDECEK
Öte yandan, muhalefet milletvekili ve ekonomist Harsha de Silva geçtiğimiz günlerde parlamentoya, döviz rezervlerinin gelecek yılın Ocak ayına kadar 437 milyon dolara düşeceğini, verilecek toplam dış borcun ise Şubat'tan Ekim 2022'ye kadar 4,8 milyar dolar olacağını söyleyerek, “Ülke tamamen iflas edecek” dedi
Merkez Bankası Başkanı Ajith Nivard Cabraal, Sri Lanka'nın borçlarını "sorunsuz bir şekilde" ödenebileceğine dair kamuoyuna güvence verdi ancak Wijewardena, ülkenin geri ödemelerinde temerrüde düşme riskinin ciddi ekonomik sonuçlar doğuracağını aktardı.
