Zincir marketlerin kurduğu sistem deşifre oldu! İşte 'Topla-Dağıt Karteli'nin detayları

Yapılan detaylı inceleme ve takiple zincir marketleri mercek altına alan Rekabet Kurumu, marketlere kesin ceza sonrası fahiş fiyat uygulamasının nasıl işlediğine dair bir animasyon hazırladı. Hazırlanan videoda Topla-Dağıt (Hub-and-Spoke) Karteli nasıl oluştuğunun detaylarına yer verildi.

Rekabet Kurulu, 5 zincir markete  toplamda 2,7 milyar liralık para cezası verdi. Cezanın gerekçesini ve marketlerin kendi aralarındaki yazışmalarını yayımlayan Rekabet Kurumu, zincir marketlerin topla-dağıt yöntemiyle kartelleşip piyasayı organize ederek nasıl ortaklaşa kar elde ettiğini anlatıldığı bir video da yayınladı.

Rekabet Kurumu resmi Youtube hesabı üzerinden, topla-dağıt kartellerinin oluştuğunun anlatıldığı bir video yayınlandı. Videoya göre, bir tüketici bir temizlik ürününü Market 1'den almak istemesine karşın fiyatını görüp vazgeçiyor. Ardından Market 2'ye ve Market 3'e girerek fiyatların diğer marketlerle aynı olduğunu görüyor. O sırada Market 1 yetkilisi üretici firma ile mesajlaşıyor. Üretici firma tarafından Market 1 yetkilisine gönderilen mesajlarda, "İsteğiniz üzerine diğer rakip marketlerle görüştüm. Piyasa organize edildi. Firmamızın gıda ürünlerinde yarın yeni raf fiyatlarına geçilecek. Fiyatlar aynı olsun ki hepimiz kazanalım" ifadeleri kullanılıyor.

Öte yandan hazırlanan videoyu bugünkü köşesine taşıyan Yeni Şafak yazarı Ali Saydam, hazırlanan bu video için dikkat çeken bir öneri de bulunarak animasyonun TV'lerde sıklıkla gösterilmeli dedi.

İşte Saydam'ın o yazısı;

Beş ay süren araştırmalar sonucunda, hayli yürekli bir karar alındı… Beş zincir markete toplam 2,7 milyar lira para cezası kesildi…

Karar neden yürekli?

Çünkü bu zincir marketler ‘deve dişi’ gibi: A101, BİM, CarrefourSA, Migros ve Şok…

Bunlara dokunmak cesaret işi… İki nedenle: 1. Hepsinin halk nezdinde farklı bir sempatisi var… 2. Hepsinin arkasında güçlü kuruluşlar var…

Ancak ‘devlet’ böyle olunuyor… Düzenleme ve onu takip ederek denetleme görevleri yerine getirmek, ancak eyyamcılık yapmamakla mümkün…

Şimdi de bu cezanın gerekçeli kararı Kurum’un web sitesinde yayınlandı… Kimin neyi, nasıl anlayacağı konusunda ciddi şüpheler uyandıran ve ödül için çekilmiş film sahnelerini anımsatan cümle şöyle:

“Beş zincir market arasında doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla fiyatların ve fiyat geçişlerinin koordinasyonunun sağlandığı, yine doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat geçiş tarihleri, dönemsel aktiviteler ve kampanyalar gibi rekabete hassas bilgilerin paylaşıldığı, fiyat indirimine giden veya pazar genelinde fiyatların arttığı dönemde henüz fiyat artışı yapmayan teşebbüslerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilmek suretiyle söz konusu fiyatların tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı tespit edildi. Ayrıca, adı geçen teşebbüslerin satışa sundukları pek çok ürünün perakende satış fiyatlarının tespiti amacına sahip, topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de sergileyen kartel niteliğindeki anlaşma veya uyumlu eylemler yoluyla Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun'u ihlal ettiklerine karar verildi.”

Bu cümleden hiçbir şey anlaşılmayacağının farkına varılmış olmalı ki; Rekabet Kurulu ‘kartel oluşturma’ fikrinin nasıl uygulandığına dair bir de çizgi film hazırlamış… YouTube hesabından da yayınlamış…

Olmaz!..

Buna iletişim kuramında ‘tek yönlü asimetrik iletişim’ deniyor. Yani, ben merak edeceğim, arayıp YouTube’da bu çizgi filmi bulacağım… Seyredeceğim… Etkileneceğim… Rekabet Kurulu’nun kararını haklı bulacağım… Sonunda da bu kartellere karşı pozisyon alacağım… Ölme eşeğim, ölme…

Film yapma fikri gayet iyi. Ancak hem çok uzun hem de iletişimin temel ilkelerine aykırı… Lafın tamamı bu kadar fazla ve kapsamlı söylenmez. O filmi elden geçirerek didaktik (ders veren) hâlden çıkarmak ve TV’lerde sıklıkla göstermek lazım.

Okyanusu geçen Rekabet Kurulu, Seine (Sen) Nehri’nde boğulacak değil ya…