Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin'in talimatıyla başlatılan Ukrayna'yı işgal 5'inci gününe girdi. Bir yardan taraflar müzakere masasına otururken diğer taraftan Rusya, Özel Caydırıcı Kuvvetlere nükleer seçenekleri de kullanma imkanı sunan "yüksek alarma" geçme emri verdi.
TÜRKİYE İÇİN ÖNEMLİ FIRSAT
Milli Savunma Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Özkan sosyal medya hesabından dengelerin ilk güne göre tamamen değiştiğini "Bu süreçte Türkiye, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü üzerinden bir hamle yaparak Karadeniz’in durumu ve Rusya’nın Kırım’ı işgalini gündem yapmalı ve Rusya üzerinde ayrıca bir baskı oluşturmalıdır. Bu sürece batı da destek verecektir." dedi.
DEĞİŞEN 3 KRİTİK DENKLEM
Prof. Özkan'ın savaşın seyri ve Türkiye'nin kritik önemini şu ifadelerle paylaştı;
4 gün içerisinde 3 şey değişti. Birincisi, artık savaş ilk başta Rusya’nın öne çıkardığı gibi Putin-Zelensky arasında olmaktan çıktı halklar arası bir sürece dönüşüyor. Rusya’da savaş uzarsa Putin’e tepkiler artacakken, Ukrayna’da halk Zelensky’e daha fazla sahip çıkacak.
AB'DE RUSYA'YA KARŞI BİRLİK HİSSİ
Savaşta değişen ikinci etken savaşın artık sistemsel bir sorun haline gelmeye başlamasıdır. Avrupa ülkelerinin hava sahasını Rus uçaklarına kapatmasından ekonomik ambargolara kadar hepsi Avrupa’ya beraberce bir şeyler yapabiliriz hissi verdi.
RUSYA'NIN NÜKLEER KARTI
Rusya ise Nükleer caydırıcılık öğelerinin en üst alarm seviyesine çekerek bir nevi batıya sistemsel yanıt verdi. Sorun ne kadar hızlı sistemleşirse çözüm oranı o kadar zorlaşır, fakat bir o kadar da ikinci bir Suriye veya Libya çıkmazı Ukrayna’da yaşanabilir.
MÜZAKERELERDEN MUHTEMELEN BİR ŞEY ÇIKMAYACAK
Savaşta değişen 3. öğe Putin’in bütün hamle ve planlarının boşa çıkması dolayısıyla Putin’in çıkış yolu arama çabalarını artırmasıdır. Belarus sınırında Pazartesi yapılacak görüşmelerden muhtemelen hiçbirşey çıkmayacak fakat Putin ben çözüm istiyorum algısı vermeye çalışıyor.
Aynı şekilde Zelensky de görüşmelere heyet göndererek savaşı isteyen veya uzatan taraf görüntüsünde olmak istemiyor. Ama Zelensky biliyor ki eğer bir ülke sizin topraklarınızı işgal ediyorsa, onunla neyi müzakere edeceksiniz? Ancak çekil git dersiniz.
PEKİ NERERE EVRİLECEK?
Bu savaşta Putin’in tek rakibi kendisi. Bütün çıkış yollarından zararla çıkacak çünkü Putin bu hamlesiyle jeopolitik olarak intihar etti. Kısa sürede işgal etse Sovyet coğrafyasındaki ülkeler korkacak; savaş uzun sürerse iç politikada maliyet üretecek.
"PUTİN'E YENİ AFGANİSTAN OLABİLİR"
Şu anki gidişat Ukrayna’nın lehine. Savaşın uzaması maliyetli olsa bile Putin’e yeni Afganistan olma ihtimali yüksek. Batılı ülkeler gerçekten Putin’i ve Rusya’yı zayıflatmak istiyorlarsa (Rusya geri adım atmazsa), bunu Putin'e maliyete dönüştürmek için çabalamaları gerekir.
BATILI ÜLKELER İNCE VE TAKTİKSEL DESTEK VERİP SÜRECİ GÖRMELİ
Rusya zaten zarardayken Batı, Rusya’nın üzerine haddinden fazla gidip bir mağduriyet algısı oluşturmamalı. Batılı ülkeler topyekün Rusya’yı cezalandırmak istiyoruz algısı oluşturmak yerine ince ve taktiksel destek verip süreci görmeli, Zelensky’e zimmi destek vermeli.
Batının ana stratejisi Rusya halkını cezalandırıp bir #Irak ve #Venezuela oluşturmak yerine, Putin’in iktidardan gitmesi üzerine yoğunlaşmalı. Bu anlamda oligarklar dahil farklı gruplarla yakın çalışmak ve hatta üstü örtülü destek vermek belirleyici.
TÜRKİYE NE YAPMALI?
Daha önceki twit serisinde yazmıştım, bu krizde en kilit ülkeler Almanya ve Türkiye. Savaş Alman pasifizmini ve Nordik tarafsızlığını sona erdirdi. Saflar netleşiyor ve sertleşiyor. Türkiye Boğazlar konusunda doğru hamle yaptı.
"BİR TÜR ARABULUCULUK ÖNEREN TÜRKİYE İÇİN BUGÜN ŞARTLAR DEĞİŞMİŞTİR"
Fakat 4 gün önce Türkiye’nin önerdiği arabuluculuk konusunu Ankara yeniden düşünmeli. 4 gün önce bölgesel barışı sadece savaşı çıkartmamak olarak yorumlayan ve ona göre bir tür arabuluculuk öneren Türkiye için bugün şartlar değişmiştir.
Ankara, arabuluculuk konusunda ısrarlı olmalı fakat artık bu arabuluculuk Putin’i kendi açtığı çıkmazdan kurtarmak anlamına geleceği için; Türkiye, Rusya’dan Suriye ve Libya konusunda belli politikalarından vazgeçme sözü almalıdır.
"BU SÜREÇ HEM PUTİN’DEN HEM DE BATI’DAN TAVİZ KOPARMAK İÇİN CİDDİ BİR FIRSAT"
Putin’e hiç bir şart koşmadan onu kurtarmak için yapılacak hamleler ikili ilişkilerde iyi bir jest olsa da Ankara-Batı arasından yeni yarıklar oluşturacaktır. Aksine bu süreç hem Putin’den hem de Batı’dan taviz koparmak için ciddi bir fırsat.
Bu süreçte ayrıca Türkiye, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü üzerinden bir hamle yaparak Karadeniz’in durumu ve Rusya’nın Kırım’ı işgalini gündem yapmalı ve Rusya üzerinde ayrıca bir baskı oluşturmalıdır. Bu sürece batı da destek verecektir.
RUSYA ÇEKİLMEDİĞİ MÜDDETÇE BU SAVAŞ DAHA UZAR
Son olarak, Rusya çekilmediği müddetçe bu savaş daha uzar. Rusya’nın kısa sürede çekilmesi için halen çıkış yolu yok. Gelinen nokta Putin’in iktidarında en zayıf anlarından. Ama yinede onu köşeye sıkıştırmadan, hatta ona çıkış yolu göstererek soruna çözüm aranmalı.
