Depremden etkilenen işçilerin işten ayrılmadan birikmiş kıdem tazminatlarını avans olarak alması halinde vergi ödenmesi gerekip gerekmediği merak ediliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, paraya ihtiyacı olan işçisine kıdem tazminatına karşılık verilen avans ödemelerinden vergi kesintisi yapılıp yapılmayacağını soran bir işverenin talebi üzerine özelge ile konuya açıklık getirdi.
Depremden etkilenen illerde yaşayan yüz binlerce aile evini ve tüm eşyalarını kaybetti. Yeniden bir yuva kurabilmek için paraya ihtiyaçları olacak. Kimi çalışanlar da birikmiş kıdem tazminatını alarak ihtiyaçlarını karşılamayı umut ediyor.
Kıdem tazminatı normalde iş akdinin sona erdiği tarihte yapılan bir ödeme olmasına rağmen çeşitli sebeplerle paraya ihtiyacı olan çalışanların talebi üzerine işverence, iş akdi feshedilmeksizin kıdem tazminatına karşılık avans verilebiliyor. İstanbul’da bir işveren bu şekilde kıdem tazminatına karşılık işçisine verdiği avans için gelir vergisi kesintisi yapılıp yapılmayacağı hususunda tereddütte kalınca İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’ndan bilgi talebinde bulundu. Vergi Dairesi Başkanlığı yayımladığı özelge ile konuya açıklık getirdi.
Özelgede, 1475 Sayılı eski İş Kanunu ve 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 Sayılı Basın İş Kanunu’na göre ödenen kıdem tazminatlarının 24 aylığı aşmayan kısmının gelir vergisinden istisna olduğu belirtildi. İstisna tutarının hesabında dikkate alınmak şartıyla, hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımların da bu kapsamda değerlendirildiği vurgulandı.
Özelgede buraya kadar verilen bilgileri özetlemek gerekirse, iş akdi sona erdikten sonra çalışanlara yapılan kıdem tazminatı ile işçinin hak ettiği kıdem tazminatını aşmamak üzere çeşitli adlarla yapılan diğer ödemeler de vergiden istisna tutuluyor.
KIDEM TAZMİNATI TAVANINA DİKKAT!
Özelgede, işçinin çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücreti dikkate alınarak hesaplanan ve ödenen kıdem tazminatlarının istisna kapsamına girdiği, hesaplanan bu tutarları aşan ilave ödemelerin ise gelir vergisine tabi olduğu kaydedildi.
Kıdem tazminatı tavanı, en yüksek devlet memuruna bir yıl için ödenen emekli ikramiyesine göre belirleniyor. Örneğin, 2023 yılının ilk yarısı için kıdem tazminatı tavanı 19 bin 982.83 TL olarak uygulanıyor. Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden belirleniyor ancak bir yıl için ödenecek kıdem tazminatı tutarı, söz konusu tavanı aşamıyor. Buna göre, 10 yıllık çalışması bulunan bir işçinin kıdem tazminatı 199 bin 828.30 TL ve altında ise gelir vergisi kesilmiyor. Bu tutarı aşan kıdem tazminatı ve çeşitli adlar altındaki tazminatlar ise ücret olarak değerlendirilip, işçinin o ay tabi olduğu gelir vergisi dilimi üzerinden vergilendiriliyor.
İŞ SÖZLEŞMESİ SONA ERMELİ
Özelgede, İş Kanunu’na göre kıdem tazminatı ödenecek haller hatırlatıldı. İş akdinin işverence haklı sebepler dışında bir sebeple, işçi tarafından haklı bir sebeple, muvazzaf askerlik dolayısıyla, emekli aylığı bağlatmak amacıyla, yaş dışında kalan emeklilik koşullarının sağlanmasıyla, kadın işçilerin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde işten ayrılmasıyla veya işçinin ölümü nedeniyle sona ermesi halinde kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği belirtildi.
Kıdem tazminatının hangi şartlar altında ödeneceğinin İş Kanunu’nda açıkça vurgulandığı kaydedilen özelgede, çalışanlara kıdem tazminatı ödenebilmesi için iş sözleşmesinin feshedilmesi/sona ermesi gerektiği ifade edildi. Dolayısıyla iş sözleşmesi feshedilmeden veya sona ermeden çeşitli sebeplerle kıdem tazminatı adı altında yapılan ödemelerin kıdem tazminatı olarak değerlendirilemeyeceği belirtildi. Bu nedenle, iş sözleşmesi feshedilmeden kıdem tazminatına mahsuben avans olarak yapılan ödemelerin ücret olarak kabul edilmesi ve gelir vergisi kesilmesi gerektiği kaydedildi.
İŞTEN ÇIKIŞ GİRİŞ YAPARAK TAZMİNAT ÖDENEBİLİR
İşverenlerin, depremden etkilenen işçileri için yapacakları 50 bin liraya kadar yardımdan vergi ve prim kesintisi yapılmamasına ilişkin önümüzdeki günlerde bir yasal düzenleme yapılacak. Bu, işverenlerin karşılıksız yapacakları yardımla ilgili bir düzenleme olacak.
Ancak, depremzede işçilerin daha fazla paraya ihtiyacı olacağı için, birikmiş kıdem tazminatını işçisini kaybetmeden ödemek isteyen işverenler farklı bir yol deneyebilir. İşverenin, kıdem tazminatı karşılığını avans olarak ödemek yerine işçisini işten çıkartıp tazminatını ödedikten sonra tekrar işe alması halinde vergi ödeme yükümlülüğü doğmaz.
