5 Kasım hiç şüphesiz hem Amerika hem de dünya için oldukça kritik bir tarih.
Yaklaşık 244 milyon oyun kullanılacağı Amerika seçimlerine günler kala, taraflar arasındaki rekabet kızışmış durumda..
Demokratların adayı mevcut Amerika Başkanı Joe Biden'ın yardımcısı Kamala Harris.
Hint kökenli 59 yaşındaki Harris, Amerika seçimlerindeki ilk siyahi ve Asyalı kadın başkan adayı.
Cumhuriyetçilerin 60. Amerika Başkanlığı için öne sürdüğü isim ise Biden'ın selefi Donald Trump.
Aynı zamanda 58. Amerika Başkanı olan Trump, seçilmesi durumunda ikinci kez başkanlık koltuğunda oturacak.
Amerika'da başkanlık seçimlerinde halk, adayları direkt seçemiyor..
Başkanı seçen "Seçiciler kurulu"
Bu nedenle de en fazla oyu alan aday değil, en fazla delegeyi kazanan aday başkanlık koltuğuna oturuyor.
Amerika'nın demografik yapısı nedeniyle oluşturulan bu sistem, son seçimlerde Demokratların aleyhine bir durum oluşturdu..
2016 başkanlık seçimlerinde Hillary Clinton, Donald Trump'tan yaklaşık 3 milyon fazla oy almış ancak seçimi kaybetmişti.
Seçiciler kurulunda her eyalete farklı oranda dağıtılan 538 delege bulunuyor.
Başkanlık koltuğuna, delegelerin yarısından bir fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday hak kazanıyor.
Üye sayısı eyaletlerin nüfusuna göre belirleniyor.
Kurula en çok delegeyi 55 delege ile Kaliforniya eyaleti gönderiyor.
Wyoming, Alaska, Kuzey Dakota, Güney Dakota ve Washington ise 3'er delegeyle en az delege gönderen eyaletler..
Seçiciler kuruluna gönderilecek adaylar da Eyaletler tarafından kendilerine özgü kurallarla belirleniyor.
Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, kurula gönderecekleri adayları ya partilerinin ulusal kongrelerinde ya da parti merkezi komitesilerinde seçiyor.
Eyaletlerin seçiçiler kuruluna seçilen üyeleri Amerika başkanını ve başkan yardımcısını seçmekle görevli.
Kurul, her 4 yılda bir, seçimlerden birkaç hafta sonra toplanıyor.
Diyelim ki halk sandığa gitti, seçimi yaptı; Sandıklar açıldı..
Eyalette çoğunluğu kazanan parti, tüm eyaletteki delegelerin oyunu almaya hak kazanıyor.
Yani Örneğin 29 delegeli Florida'da Cumhuriyetçi ya da Demokrat adaylardan biri oyların yüzde 50'sinden fazlasını kazanıyorsa, eyaletin kotasındaki 29 delegenin tamamı kazanan adayın partisinden seçiliyor.
Kaybeden aday yüzde 49 oy alsa da, oy oranına göre delegelerin yarısını seçiciler kuruluna gönderme hakkı bulunmuyor.
Bu durumun istisnası da mevcut.
Maine ve Nebraska'da delege dağılımları bölündüğü için bu iki eyalette adaylar aldıkları oy oranında delege sahibi oluyor.
Amerika seçimlerindeki bu yapı nedeniyle adaylar garanti gördükleri eyaletlerde genelde yanılmıyor.
Seçim kampanyaları yarışın daha ortada olduğuna inanılan "salıncak eyaletler" ismiyle nitelendirilen eyaletlerde yoğunlaşıyor.
Kısacası seçimleri Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasında gidip gelen "salıncak” eyaletler belirliyor.
Bu eyaletlere "salıncak" isminin verilmesinin sebebi de her seçim kazanan partinin değişme ihtimalinden kaynaklanıyor.
Seçim süreci, 5 Kasım'da tamamlanmıyor.
Ancak heyecan şimdiden başladı..
50 milyonun üzerinde Amerikan seçmen, önceden bildirdiği sağlık, yaş ve seyahat gibi mazeretleri nedeniyle 5 Kasım'dan önce oy kullandı.
5 Kasımda 200 milyona yakın seçmenin daha, sandık başına gitmesi bekleniyor.
Yaklaşık 1 aylık süre içerisinde tüm eyaletlerin seçim sonuçlarını resmen onaylaması gerekmekte.
Resmi sonuçların ardından Seçiciler kurulu toplanıyor, başkan adayı oylanıyor.
Daha sonra kuruldaki seçimin oyları Washington'a gönderiliyor.
Varsa itirazlar dinleniyor, atılacak adımlar atılıyor.
Takvimin sağlıklı işlemesi durumunda yeni başkan Ocak ayında göreve başlıyor.
Ekim ayında yapılan anketler Demokratların Cumhuriyetçiler karşısında 3 puan önde olduğunu gösteriyor.
Yine de bu oranlar seçimin kıyasıya gideceğini işaret ediyor.
Biden'ın 7 Ekim sürecinde yürüttüğü İsrail eksenli dış politika, özellikle genç demokrat seçmenlerde ve müslümanlarda tepkiyle karşılanmıştı.
Üniversite protestoları ülkede uzun bir müddet gündem olmuş, müslüman toplum temsilcileri demokrat partiye oy vermeyeceklerini duyurmuştu..
Bu durum, Biden'ın politikalarını neredeyse tamamen sürdürmeye kararlı olan Kamala Harris için dezavantaj oluşturuyor.
Amerikan siyaseti ve seçim hukuku uzmanları, seçimin kaderinin 200 bin seçmene bağlı olduğunu düşünüyor.
Yine uzmanlara göre Harris'in kazanması için 30 yaş altı gençlerden oy alması gerek.
Harris'ten önce Demokratların başkan adayı olarak gösterilen mevcut başkan Biden, Trump ile münazaraya çıkmış ve başarısız bir performans sergilemişti.
Akabinde Trump'a yönelik suikast girişimi, ibrenin Cumhuriyetçilere dönmesini sağlamıştı..
Biden'ın adaylıktan çekilmesi ve Harris'in adaylığı ise rüzgarı tersine çevirdi.
Eylül ayında bazı anketler Harris'in oylarını Trump'a karşı 6 puan önde gösterse de Ekim ayında kampanya hatalarının Harris'e destek kaybettirdiği ve farkın azalmaya başladığı belirtiliyor.
60. Başkanlık seçimlerinde adayların milyarderlerden aldığı destek de dikkat çekiyor.
Microsoft CEO'su Bill Gates, Demokrat aday Harris'e 50 milyon dolar bağış yaparken, Space X, Tesla ve X'in sahibi Elon Musk, Trump'a 75 milyon dolar bağışladı..
Yine de tüm bunlar bir yana, adayların açıklamaları, İsrail'e destekte birbiriyle yarışmaları ve Amerika'nın dünyanın farklı noktalarındaki gerilimlere, savaşlara sağladığı fonlar, 5 Kasım'da kim seçilirse seçilsin, dünyanın daha iyi bir sabaha uyanacağı tahminini havada bırakıyor..
