Gökbilimciler, şimdiye kadarki en iyi görüntülerinden bir tanesi ömrünün sonuna yaklaşan iki yıldızın geniş bir toz diski içinde yörüngede döndüğü ender bir yıldız ikili türü olan RV Tauri değişkeninin görüntüsünü çizdiler. 130 yıllık veri kümeleri, radyodan X ışınlarına kadar bu sistemlerden biri için toplanan en geniş ışık aralığını kapsıyor.
Nashville, Tennessee'deki Vanderbilt Üniversitesi'nde yakın zamanda doktora yapan Laura Vega, "Samanyolu galaksisinde bilinen sadece 300 RV Tauri değişkeni var," dedi. "Çalışmamızı, şu anda X ışınlarının tespit edildiği bu sistemlerden ilki olan en parlak ikinci U Monocerotis'e odakladık."
Vega liderliğindeki bulguları açıklayan bir makale The Astrophysical Journal'da yayınlandı .
Kısaca U Mon olarak adlandırılan sistem, Monoceros takımyıldızında yaklaşık 3.600 ışıkyılı uzaklıkta yer almaktadır. İki yıldız, bizim bakış açımıza göre yaklaşık 75 derece eğimli bir yörüngede her altı buçuk yılda bir birbirinin etrafında dönüyor.
Yaşlı bir sarı süperdev yıldız olan birincil yıldız, Güneş'in yaklaşık iki katı kütleye sahiptir. RV Tauri sistemlerinin ayırt edici özelliği atmosferindeki basınç ve sıcaklık arasındaki çekişme, atmosferin düzenli olarak genişlemesine ve büzülmesine neden olur ve bu titreşimler, ışıkta değişen derin ve sığ düşüşlerle öngörülebilir parlaklık değişiklikleri yaratır. Bilim adamları bu yıldız hakkında daha az şey biliyor ancak bunun benzer bir kütleye sahip olduğunu ve birincil yıldızdan çok daha genç olduğunu düşünüyorlar.
Her iki yıldızın etrafındaki soğuk disk, ana yıldızın evrim geçirirken çıkardığı gaz ve tozdan oluşur. Vega'nın ekibi, Hawai'i Maunakea'daki Milimetre Altı Dizisinden alınan radyo gözlemlerini kullanarak diskin yaklaşık 51 milyar mil (82 milyar kilometre) olduğunu tahmin etti. Bilim adamlarının, aralarında yaklaşık 540 milyon mil (870 milyon kilometre) mesafe olduğunu söylüyorlar.
Yıldızlar birbirlerinden en uzaktayken, kabaca bizim bakış açımızla aynı hizadalar. Disk, birincil olanı kısmen gizler ve sistemin ışığında öngörülebilir başka bir dalgalanma yaratır. Vega ve meslektaşları bunun, yıldızlardan birinin veya her ikisinin diskin iç kenarı ile etkileşime girerek gaz ve toz akışlarını çekip çıkardığı zaman olduğunu düşünüyor. Yoldaş yıldızın gazı, ısınan ve X ışını yayan bir gaz çıkışı oluşturan kendi diskine akıttığını öne sürüyorlar.
Kaynak: NASA, İopscience
