Vakıflar Genel Müdürü Burhan Ersoy, nisanda çıkarılması öngörülen azınlık vakıflarının seçim yönetmeliğinde son aşamaya gelindiğini belirterek, "Dört veya beş defa İstanbul'da gayrimüslim cemaat vakıflarının liderlerini dolaştık. Taleplerini aldık, değerlendirmeler yaptık ve bu değerlendirmeler sonucunda bir taslak metin çıkarıldı." dedi.
Türkiye'de 2003-2018 yıllarında 1084 taşınmaz gayrimüslim cemaat vakıflarına iade edildi, kilise, havra, sinagog türü azınlıklara ait 20 ibadethane, onarılarak azınlık cemaatlerinin hizmetine sunuldu.
Cumhuriyet öncesinde gayrimüslim Türk vatandaşlarının oluşturduğu hayır kurumları 1936'da düzenledikleri beyannamelerle tescil ve kayıtları yapılarak vakıf kabul edildi. Cemaat vakıflarına "1936 Beyannamesi" ile bağış, vasiyet ve satın alma yoluyla taşınmaz mal edinme hakkı verildi.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1974'teki kararı sonrası cemaat vakıflarınca 1936-1974 yıllarında edinilen taşınmazlar tekrar eski maliklerine iade edildi. Bu malların bir kısmı Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü veya üçüncü şahıslara geçti.
Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde 2003 yılında çıkarılan kanunlarla azınlık vakıflarının 1936'dan sonra edindikleri taşınmazların eski maliklerine devredilmesi ve beyan edilen taşınmazların tapuya tescillerinde yaşanan sorunlar ve benzer problemleri çözmek için adım atıldı.
Bu kapsamda sonraki yıllarda ilgili kanunlara eklenen geçici maddelerle, azınlık vakıflarına ait taşınmazların iadesine başlandı.
Türkiye'de 77 Rum, 54 Ermeni, 19 Musevi, 10 Süryani, 3 Keldani, 2 Bulgar ve Gürcü ile Maruni olmak üzere azınlıklara ait 167 cemaat vakfı bulunuyor.
Cemaat vakıfları, Vakıflar Genel Müdürlüğünün en üst karar organı Vakıflar Meclisinde kendilerinin seçtiği bir temsilci ile temsil ediliyor.
- "Sadece ibadethaneler değil, okul yerleri ve hastane de iade edildi"
Vakıflar Genel Müdürü Burhan Ersoy ve Vakıflar Meclisi Azınlık Temsilcisi Süleyman Can Ustabaşı, azınlık cemaat vakıflarıyla ilgili yürütülen çalışmaları AA muhabirine anlattı.
Azınlık vakıflarının tarihi süreçlerine ilişkin bilgileri paylaşan Ersoy, özellikle 2002 sonrasında taşınmaz mallar konusunda azınlıkların karşılaştığı sorunların önemli bir kısmının çözüldüğünü bildirdi.
Taşınmazların iadesine ilişkin rakamlarla ilgili bilgi veren Ersoy, "Şimdi bu taşınmazlardan daha sonra 2003 ile 2018 yılları arasında 1084 tane taşınmaz gayrimüslim cemaat vakıflarına iade edilmiş oldu. Ayrıca 21 tanesinin de bedeli ödendi. Burada çeşitlilik var tabii sadece bir kilise, sinagog, havra falan değil. Okul yerleri de var mesela bir hastane yeri var." dedi.
- "Bir kısmı eski yönetmeliğin devamını bir kısmı da yeni yönetmelik istedi"
Cemaat vakıflarıyla ilgili seçim yönetmeliğinin daha önce iptal edildiğini anımsatan Ersoy yeni yönetmelik için çalışmaların sürdüğünü bildirdi. Ersoy şöyle devam etti:
"Dört veya beş defa İstanbul'da gayrimüslim cemaat vakıflarının liderlerini dolaştık. Taleplerini aldık. Onlarla ilgili değerlendirmeler yaptık ve bu değerlendirmeler sonucunda bir taslak metin elimize geldi, çıkarıldı. Daha sonraki süreçte yine cemaat vakıfları bu taleplerden bir kısmı şunu istedi, 'Biz cemaat vakıfları eski yönetmeliğin devamını istiyoruz.' diyenler oldu. Bir kısmı da 'Yeni bir yönetmeliğe geçiş yapmamız gerekir.' dedi."
Yakın zamanda İçişleri Bakan Yardımcısı Muhterem İnce ve İller İdaresi Genel Müdürü Hüseyin Kürşat Kırbıyık ile azınlık cemaat liderleri, vakıf temsilcileri ve başkanlarıyla son bir değerlendirme yaptıklarını belirten Ersoy, "Amerika'da tedavi gördüğü için görüşemediğimiz Bartholomeos ile de tahmin ediyorum aralık ayı içerisinde bir görüşmemiz olacak." ifadesini kullandı.
- "Acilen istedikleri bir an önce seçim"
Burhan Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un yeni yönetmeliğin nisan ayı içerisinde hazır olacağına ilişkin sözlerini hatırlatarak yaptıkları üç çeşit çalışmanın bulunduğunu dile getirdi.
Ersoy, çalışmaları Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'ne sunacaklarını, buradan çıkacak karara göre de Vakıflar Meclisinde değerlendireceklerini bildirdi.
Azınlık cemaatlerine ait ibadethanelerin restorasyon süreçlerine ilişkin de bilgi veren Ersoy, "Biz 2003'ten beri toplam 20 tane kilise, havra sinagog türü ibadethaneleri onardık ve cemaatin hizmetine de verdik. Şu anda devam eden 3 tane daha restorasyon var." şeklinde konuştu.
- "Devlet kurumları azınlıklarla ilgili faaliyetlerde çok yardımcı oluyor"
Süryani cemaatinden Süleyman Can Ustabaşı da Musevi cemaati temsilcisinden haziranda görevi devralmasıyla azınlık temsilcisi olarak Vakıflar Meclisinde bulunduğunu, 6 aylık sürede birçok ilde azınlık vakfı temsilcileriyle görüşerek nabız tuttuğunu söyledi.
Ustabaşı, "Biz azınlıklar, diyebilirim ki Cumhuriyet tarihindeki en iyi dönemimizi yaşıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koymuş olduğu irade ve azınlıklara göstermiş olduğu yakınlık sebebiyle devletimizin bütün kurumları azınlıklarla ilgili faaliyetlerinde bizlere çok yardımcı oluyorlar. Bir kere bunun altını özellikle çizmek isterim." ifadesini kullandı.
Vakıfların yapılarının ve vakıf cemaatlerine üye kişilerin profillerinin zaman içinde değiştiğine işaret eden Ustabaşı sözlerini şöyle sürdürdü:
"Dolayısıyla hem sayın Genel Müdürümden hem Sayın Bakanımdan ricam bu yönetmelik yürürlüğe girmeden önce vakıflarla bir ortak platformda görüş alışverişinin yapılması. Daha evvel verilen görüşlerde değişiklikler olabilir. Bunların revize edilmesi gerekir. Çünkü ben daha önceki temsilci arkadaşlarla da mevcut vakıf yöneticileriyle de çok sıkı ilişkiler içindeyim ve görüşüyorum. Çok sık görüşüyorum. Geribildirim bu yönde. Seçim, evet istiyoruz ama çıkacak yönetmeliğin bizlerin son bir görüşü alınarak yasalaşması gerekiyor."
- "Yeşilköy'deki Süryani Kilisesi önemli bir açığı kapatacak"
Yeşilköy'de 2019'da temeli atılan İstanbul Süryani Kadim Vakfı Mor Efrem Süryani Kadim Ortodoks Kilisesi'nin kaba inşaatının tamamlandığını aktaran Ustabaşı, altyapı ve tesisat çalışmalarının sürdüğünü ve 2022'de açılışının yapılmasının planlandığını bildirdi.
Açılış için heyecanlı olduklarını dile getiren Ustabaşı, İstanbul'da 20-25 bin aralığında Süryani cemaatinin bulunduğunu, özellikle bölgede yaşayanların "kardeş cemaatlerin" kiliselerini kullandıklarını ancak kendilerine ait bir ibadethanenin önemli bir açığı kapatacağını vurguladı.
Ustabaşı, taşınmazların azınlık cemaat vakıflarına iade edilme süreciyle ilgili de şu değerlendirmede bulundu:
"Henüz dava aşamasında bitmemiş olan yerler de var. Çok üst düzeyde, verilebilmesi için her türlü şart zorlanıyor ve imkan yaratılmaya çalışılıyor. Dava süreçleri olsun, kişisel görüşler olsun bunlar hep vakıfların 'hak ettiyse' mal varlıklarının geri verilmesi yönünde kullanılıyor. Bu da bizi çok mutlu ediyor."
