Dünyada ilk kez tiroid bezinden elde edilen kök hücreler başka bir organ olan paratiroid bezi hücrelerine dönüştürüldü. Böylece organ yetmezliklerinin tedavisinde yeni bir yol açıldı.
Endokrin Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Erhan Ayşan, “Geniş bir araştırma ekibiyle geliştirdiğimiz bu teknik sadece paratiroid naklinde değil, diğer nakillerde de işe yarayabilir. Tedavisinde hücresel naklin yer aldığı örneğin diyabet gibi hastalıkların tedavisinde yeni açılımlar sağlayabilir” dedi.
Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Endokrin Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Erhan Ayşan başkanlığında multidisipliner bir araştırma grubunun yaptığı çalışmada sağlıklı tiroid bezinden elde edilen kök hücreler çeşitli laboratuvar süreçlerinden geçirilerek tamamen farklı bir organ olan paratiroid bezi hücrelerine dönüştürüldü. Bu önemli çalışma uluslararası saygın bir bilim dergisinde yayınlanarak tıp literatürüne girmiş oldu.
“NAKİLLERİN BAŞARI ORANI ARTACAK”
Paratiroidin vücudumuzdaki kalsiyum dengesini sağlayan yegane organ olduğunu belirten Prof. Dr. Erhan Ayşan, “Kaslarımızda yeterli kalsiyum olmasaydı ne hareket edebilir ne de konuşabilirdik. Kalp kasımıza yeterli kalsiyum gitmezse kalbimiz çalışmaz hatta bu durum kalp durmasına kadar gidebilir. Bahsi geçen bütün süreçlerimizi yöneten paratiroid bezi vücudumuz için çok önemli bir organdır. Çalışmamızda bir dokudan başka bir doku elde ettik; literatürde, karaciğer kök hücrelerinden karaciğer, böbrek kök hücrelerinden böbrek elde etme durumu mevcut. Biz ise tiroid organından farklı bir organa, paratiroid organına dönüşüm sağladık. Bu teknik, literatür açısından çok önemli ve inovatif bir çalışma çünkü hem verici bulma sorununu çözerken hem de nakil başarı oranını da arttıracak. Aynı kişinin tiroid bezinden elde edilecek kök hücrelerle yapılacak nakillerde hem nakil için verici bulmaya gerek olmayacak, hem de o kişinin kendi dokusu kullanıldığı için doku uyumu sorunu yaşanmayacağından nakillerin başarı oranı da artacaktır” şeklinde konuştu.
“KISITLAYICI FAKTÖRLER SEBEBİYLE VERİCİ ORANIMIZ DÜŞÜK”
Prof. Dr. Erhan Ayşan bu önemli çalışmayla ilgili şu bilgileri verdi:
“Böbrek nakillerinde her insanın iki böbreği olduğu için bir böbreklerini bağışlama durumları var. Paratiroidler ise insan vücudunun en küçük organları, boyutları irice bir pirinç tanesi kadar! Vücudumuzda dört paratiroid bezi var ama sağlıklı bir insandan bir ya da iki paratiroid bezi alındığında çeşitli teknik sebepler dolayısıyla diğer insana bu yetmiyor. Organın küçüklüğü bunun en önemli sebepleri arasında. Ayrıca Türkiye’de de, dünyada da sağlıklı bir insanın paratiroid dokusu kullanılamaz. Dolayısıyla biz belli kriterler doğrultusunda paratiroid bezinin fazla çalıştığı insanlardan bu dokuyu alıp naklediyoruz. İşte bu kısıtlayıcı faktörler sebebiyle verici oranımız düşük. Az önce de söylediğim gibi bu teknikle verici sorunu da ortadan kalkacaktır.”
“ÇALIŞMAMIZ YAKLAŞIK BİR AY ÖNCE LİTERATÜRE GİRDİ”
Geniş bir akademik kadroyla bu konuda uzun yıllardır çalıştıklarının altını çizen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Endokrin Cerrahi uzmanı Prof. Dr. Ayşan, “Geliştirdiğimiz tekniğin makalesini uluslararası saygın bir bilim dergisinde yayınladık. Böylece çalışmamız tıp literatürüne girdi ve bu süreç konuya hâkim bilim insanlarının bilgisine sunulmuş oldu. Yurt dışından bazı mailler dahi almaya başladık. Bu tekniğin yaygın kullanımı ile birçok organ yetmezliğinde yeni bir yaklaşımın önü açılmış olacak. Bunların başında da diyabet hastalığının tedavisinde kullanılan pankreas adacık nakli geliyor” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Ayşan çalışma süreçleri hakkında ise şu bilgileri paylaştı:
“Tiroid dokularından elde ettiğimiz kök hücreleri laboratuvar şartlarında bazı özel dönüştürücü faktörlerle bir araya getirerek bu hücreleri erişkin paratiroid hücrelerine dönüştürdük. Bu hücreleri deney hayvanlarına naklederek fonksiyonel olduklarını da kanıtladık. Sonuçta bir organa ait hücreler başka bir organa dönüşmüş oldular. Bu çalışma aynı zamanda bir öğrencimizin de doktora tezi olma özelliğine sahiptir.”
“BİZ BİR YOL AÇTIK AMA DAHA YAPACAK ÇOK İŞİMİZ VAR”
Prof. Ayşan konu hakkında son olarak şunları söyledi:
“Bir organı olmayan ya da fonksiyon görmeyen insanlara başka insanlardan elde edilen organların nakledilmesinin yerine kendisinde var olan bir organdan elde edilen hücreleri dönüştürerek nakil yapmak çok değerli bir aşamadır. Böylece doku ve organ nakillerinde verici sorunu, immun sistemi baskılayan ilaç kullanma sorunu ve en önemlisi başarısız nakiller sorunu çözülmüş olacaktır. Bu konuda daha yapılacak çok iş var ve bu işler ancak multidisipliner, vizyoner, uyum içinde ve çok çalışan akademisyenlerle yapılabilir ancak.”
